|
Dzieła Karla Friedricha Schinkla na Śląsku
„Wyrażamy życzenie, aby każdą nadarzającą sie nam okazję wykorzystać dla dobra Prowincji Śląsk, która jak dotychczas z różnych powodów nie była objęta wpływami stołecznego miasta [Berlina], i wprowadzić ją w tajniki sztuki budowlanej, by tym samym podtrzymać tę tak ważną dziedzinę kultury.”
Notatka Schinkla dotycząca działalności naczelnego urzędu do spraw budownictwa na Śląsku, dokonana podczas jego śląskiej podróży w 1832 roku.
W roku 1836 księżniczka Marianna powierzyła Karlowi Friedrichowi Schinklowi (1781–1841) projekt budowy pałacu. Zlecenie to potwierdziło renomę Schinkla jako jednego z wszechstronnie utalentowanych i odnoszących największe sukcesy architektów pruskich. Schinkel pobierał wpierw nauki w atelier Davida Gully, następnie studiował w powstałym w 1799 roku berlińskim „Powszechnym Naukowym Zakładzie Budowlanym“, by już od 1810 roku za protekcją Wilhelma von Humboldta objąć posadę w Naczelnej Technicznej Komisji Budownictwa Królestwa Prus. Dzieło architektoniczne Schinkla rozkwitło w zasadzie dopiero pod koniec walk wyzwoleńczych z Napoleonem. Wczesne jego
prace, do których zalicza się powstałą w 1815 roku berlińską Nową Wartownię (Neue Wache) oraz o trzy lata późniejszy teatr (Schauspielhaus) na Gendarmenmarkt, są do dziś uznawane za stylistyczne wzorce epoki klasycyzmu.
Z początkiem 1820 roku Schinkel zwraca swe zainteresowania w stronę średniowiecznego gotyku. Inspiracji dostarczyły mu znane dzieła tego okresu, jak nieukończona wówczas jeszcze katedra w Kolonii oraz zamek krzyżacki w Malborku. Wczesne neogotyckie projekty jego autorstwa, jak pomnik królowej Liuzy w Gransee z roku 1811, czy zaprojektowany sześć lat później monument poświęcony walkom wyzwoleńczym w berlińskiej dzielnicy Kreuzberg, były przykładami żeliwnej „małej architektury”. Wkrótce jednak, w roku 1824 powstaje kościół na Werderscher Markt w Berlinie
(Friedrichswerdersche Kirche) jako pierwsza duża budowla w stylu neogotyckim. W rok później Schinkel dokonuje rekonstrukcji średniowiecznego zamku Stolzenfels nad Renem, a w roku 1829 według jego projektu powstaje ratusz w Kołobrzegu.
Wpływy architektury Schinkla na Śląsku zaczęły być widoczne na obszarach wiejskich, gdzie działał on jako naczelnik pruskiego urzędu do spraw budownictwa. Według ustanowionego przez niego standartu powstawały tam liczne budowle kościelne, odznaczające się typowymi dla tego architekta cechami stylistycznymi. Zalicza się do nich zbudowany w 1836 r. w Kotlinie Jeleniogórskiej kościół dworski w obrębie dóbr królewskich w Mysłakowicach oraz ocalały z nieistniejącego już miasteczka Miedzianka kościół katolicki, jak również rozpoczęty w 1823 r. kościół ewangelicki w Bystrzycy Kłodzkiej w Hrabstwie Kłodzkim. Oprócz licznych komunalnych przedsięwzięć budowlanych, takich jak przebudowa ratusza w Opolu w roku 1819, powstała pierwsza budowla w stylu neogotyckim na Śląsku. Był nią zbudowany w 1831 roku pałac w Zimnej Wodzie koło Lubina, który w 1945 r. uległ całkowitemu zniszczeniu.
Dopiero w roku 1832 Schinkel dokonuje we własnej osobie objazdu prowincji Śląsk, gdzie parę lat później został wybudowany pałac w Kamieńcu – ostatnie jego wielkie dzieło. Przy projektowaniu pałacu wzorował się Schinkel na dawnych warowniach krzyżackich, co dało mu pod koniec życia ponowną okazję do zachwytu nad średniowieczną architekturą gotycką.
|
