titel_kamenz_14
bilder_kamenz14_3

Ferdinand Martius. Rysunek portretowy z 1845 r. Archiwum rodu Martiusów, Pfaffenhofen/Ilm

bilder_kamenz14_1

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim od strony wschodniej. Fot. ok. 1879 r. Własność prwatna

Pałac w Kamieńcu

„Wnętrza pałacu i wszystkich jego szczegółów nie da się opisać, to trzeba zobaczyć. Wszystko tu wprawia w najwyższe zdumienie i podziw. Około stu pokoi i sal, w każdym względzie odpowiadających swemu przeznaczeniu, zaprojektowanych
ze smakiem i ozdobionych przeróżnymi dziełami sztuki, tak iż zdaje się nam przebywać w zaczarowanym pałacu wróżek. Zdumienie i podziw wzbudzają także pałacowe blanki, które stanowią ze wszech miar malowniczy, cieszący oko
widok. Mamy tu do czynienia z jednym z najpiękniejszych elementów krajobrazu Śląska”.

Julius Peter: Frankenstein, Camenz und Wartha in Schlesien (…). Handbuch für Reisende und Einheimische [Podręcznik dla podróżnych i tutejszych], 1885 Glatz [Kłodzko]

W krótce po objęciu przez księżniczkę Mariannę spadku po swej zmarłej w 1837 roku matce, odwiedziła ona 28 kwietnia 1838 roku po raz pierwszy Kamieniec. Jeszcze przed tą wizytą Marianna zleca Karlowi Friedrichowi Schinklowi projekt pałacu. Miał on zostać zbudowany na terenie znajdującym się powyżej starego klasztoru.Pierwszy projekt tego genialnego architekta powstał jednak bez znajomości pagórkowatego terenu Góry Zamkowej, przyszłego placu budowy. Szkic tego projektu przedstawia budowlę w stylu włoskiego renesansu z czterema wieżami na narożnikach i bogato zdobioną fasadą. Po otrzymaniu oficjalnego zlecenia Schinkel udaje się w kwietniu 1838 po raz pierwszy do Kamieńca. Będąc pod wrażeniem krainy Przedgórza Sudeckiego podąża za zasadą księcia von Pückler-Muskau, głoszącą, że budowla pałacowa powinna być zaprojektowana z uwzględnieniem zarówno jej samej jak i otaczającego ją krajobrazu. Drugi projekt był już stworzony w stylu neogotyckim. Jego malowniczy charakter był rezultatem wpływu zarówno oryginalnych budowli średniowiecznych, takich jak Malbork i zamki sycylijskie, jak i neogotyckich pałaców angielskich, które Schinkel miał okazję studiować podczas swej podróży w 1826 roku do tego kraju.
Kierownikiem budowy obrany został w maju 1838 roku Ferdinand Martius (1811–1889), który właśnie zdał egzamin państwowy na mistrza budowniczego. Zaczął on od wyrównania placu budowy, co pozwoliło w dniu 15 października 1838 roku na położenie w obecności pary księżęcej kamienia węgielnego. Wskutek zmian terenowych powstał trzeci z koIei projekt Schinkla, przy realizacji którego Martiusowi przypadła w udziale dość niewdzięczna rola pośrednika między Schinklem a ambitną i wymagajacą księżniczką, próbującą z żelazną konsekwencją doprowadzić do wykonania swoje własne pomysły.
Po śmierci Schinkla, która nastąpiła w październiku 1841 roku, zaledwie w trzy lata po rozpoczęciu budowy, Martius, obecnie już obdarzony tytułem nadwornego budowniczego, tylko nieznacznie zmodyfikował plany swego mistrza. Zaplanowany przez Schinkla rozkład pomieszczeń został wykonany niemal w całości bez zmian. Punktem kulminacyjnym sztuki architektonicznej były sale reprezentacyjne na głównej kondygnacji, w tym ozdobiona malowidłami ściennymi sala jadalna bez podpór oraz tzw. wielka hala, wzorowana na „Dużym Refektarzu” z malborskiego zamku. Dla tych pomieszczeń Martius wykonał projekty umeblowania w stylu neogotyckim, które cieszyły się sporym zainteresowaniem podczas międzynarodowej wystawy sztuki w Monachium w 1898 roku.
W czasie walk Prus u Austrią w roku 1989 oraz w latach 1870/71 podczas wojny niemiecko-francuskiej doszło do przerw w budowie pałacu. Jej zakończenie nastąpiło w maju 1872 roku, co zostało uczczone odsłonięciem Kolumny Zwycięstwa, na której szczycie stanęła kopia rzeźby przedstawiającej grecką boginię Nike, autorstwa rzeźbiarza Christiana Daniela Raucha.
 

zobacz dalej:
Sztuka ogrodowa w Kamieńcu Ząbkowickim

bilder_kamenz14_2

Początki budowy pałacu, w tle dawny kościół klasztorny. Zbiory
F. Grundmanna, Hamburg

bilder_kamenz14_4

Szafa biblioteczna w pałacowym gabinecie. Fot. ok. 1940 r., G. Grundmann. Zbiory F. Grundmanna,
Hamburg

bilder_kamenz14_5

Pałacowa sala jadalna. Fot. ok. 1940 r., G. Grundmann. Zbiory F. Grundmanna, Hamburg

bilder_kamenz14_6

Widoki z pałacu. Fragmenty tablicy zbiorowej „Widok z Góry Zamkowej w Kamieńcu”. Barwna litografia autorstwa H. Wilde. Zbiory Hasselbach. Kunstforum Ostdeutsche Galerie, Regensburg

bilder_kamenz14_7

Projekt krzesła w stylu neogotyckim do sali jadalnej. Rysunek F.Martiusa, ok. 1863 r. Archiwum rodu Martiusów, Pfaffenhofen/I lm

Säkularisation in Schlesien  © Dokumentations- und Informationszentrum für schlesische Landeskunde im HAUS SCHLESIEN 2010