|
Rozkwit baroku w czasach kontrreformacji
„Kościół katolicki
(…) Jeszcze potężniejsze zdaje się być wrażenie, które wywiera wnętrze kościoła na wzrok, serce i duszę patrzącego. Po ostatnim pożarze [1817] jest ono znów zapraszające i przyjazne, może nawet jeszcze bardziej godne i wzniosłe, co nakłania każdego odwiedzającego ten święty przybytek chrześcijanina do głębokiej modlitwy.”
Julius Peter: Frankenstein, Camenz und Wartha. Glatz 1885
Z chwilą nastania kontrreformacji, po naprawie skutków wojny trzydziestoletniej, rozpoczęła się jedyna w swym rodzaju epoka barokizacji klasztorów i kościołów. Przodowali w tym zarówno biskupi wrocławscy jak i zakon jezuitów, który doprowadził do przebudowy kościóła parafialnego w Kłodzku (1660). Jeszcze przed nastaniem roku 1700 wzniesiono kościół Św. Mateusza oraz kompleks budynków uniwersytetu we Wrocławiu, które to budowle służyły odtąd za wzór do naśladownictwa dla architektów baroku.
Niemal natychmiast zareagowali również cystersi. Jedną z pierwszych budowli w tym stylu był kościół pielgrzymkowy w Bardzie – probostwie klasztoru w Kamieńcu Ząbkowickim. Opat Augustin Neudeck, urzędujący w latach 1681-1702, zlecił jego budowę architektowi Michaelowi Kleinowi (+1725).
Już w roku 1665 była gotowa fasada kościoła przy klasztorze kamienieckim. Zwieńczono wówczas gotyckie mury wczesnobarokowymi przyczółkami. W dziesięć lat później rozpoczęła się przebudowa klasztoru, a w 1681 roku gotowy był już nowy refektarz. Przybyli z Bawarii mistrzowie budowniczy Matthias Kirchberger i Simon Wiedemann przybudowali do niego trzypiętrową prałatówkę. Planowano jeszcze dostawienie do istniejącego już korpusu klasztornego następnego czworoboku, jednak zamiar ten nie doczekał się realizacji. Na koniec, ponad salą kapitularza, powstała biblioteka, a na dodatkowo uzyskanym piętrze od południowej strony krużganka umieszczono nowe cele dla mnichów
W czasach opata Gerarda Woywody, którego urzędowanie przypadło na lata 1702-1732, zbarokizowane zostało wnętrze kościoła. W 1704 ustawiono wielopiętrowy ołtarz główny, dłuta rzeźbiarza Christopha Königera. Obrazy ołtarzowe przedstawiające Wniebowstąpienie i Koronację Maryi malował Michael Willmann (1669-1706), którego jeszcze za życia obdarzono przydomkiem „śląskiego Rembrandta”. Figury ołtarzowe, w tym ponadnaturalnej wielkości postaci świętych, wykonał również Königer przy pomocy miejscowego snycerza Antona Jörga. W tym samym czasie powstał też tron opata oraz liczne ołtarze boczne, do których obrazy malowali m.in. Wilmann i jego przybrany syn Christoph Lischka. W roku 1708 Königer wykonał ambonę z baldachimem, na którym widnieje kompozycja wielofiguralna obrazująca Drabinę Jakubową. Jednym z najdoskonalszych przykładów rzeźby barokowej są bez wątpienia powstałe w latach 1709-1711 figury Czternastu Wspomożycieli – dzieło norweskiego rzeźbiarza Thomasa Weisfelda (ok. 1670-1721). Pierwotnie były one pokryte szaroniebieskim marmurowanym stiukiem, obecnie kamień został pomalowany na biało. Odznaczające się niekiedy gwałtowną dynamiką figury ozdabiały uprzednio filary nawy środkowej, jednak w trakcie renowacji w roku 1990 przestawiono je pod ściany naw bocznych.
|
