|
Zespół klasztorny w Lubiążu – „śląski Escorial”
Co jest przeszłością?
Opatów duch i księcia łaska zaklinają doczesność, a nad grobami zakwita to, co wieczne – sztuka! I każdy oracza pług nadaje kształt wspomnieniu: Białych mnichów długi korowód niewidzialnie ożywia las nad Odrą!
Hans Niekrawietz
Na przełomie XVII i XVIII wieku zmieniło się oblicze opactwa, które wraz ze swoimi nowymi barokowymi budynkami stało się jednym z najbardziej znaczących zespołów klasztornych w państwie Habsburgów, „śląskim Escorialem”.
Po roku 1681, pod rządami opata Johannesa IX Reicha, do gotyckiego kościoła dobudowano przedsionek z dwuwieżowym frontem zachodnim. Został on włączony w rozciągającą się na 223 m, ostro rozczłonkowaną fasadę główną kompleksu klasztornego, którą prawdopodobnie zaprojektował architekt z północnej Italii.
Na północnej stronie kościoła powstał w latach 1681-1699 dwuskrzydłowy pałac opatów. Dla refektarza na wysokim parterze stworzył Michael Willmann w 1692 roku ogromny fresk przedstawiający „Triumf bohatera cnót”. Artystyczne apogeum kolejnych sal zostało osiągnięte w dwukondygnacyjnej, ukończonej krótko przez 1740 r. Sali Książęcej, największej i najwspanialszej sali galowej Śląska. W niej przejrzysta architektura łączy się ze sztukaterią i pracami rzeźbiarskimi wykonanymi przez Ignatiusa Albrechta Provisore oraz liczącym prawie 400 m2 malowidłem sklepiennym Niderlandczyka Christopha Philippa Bentuma tworząc apoteozę Domu Habsburgów.
W południowej części zespołu klasztornego znajduje się czteroskrzydłowy budynek konwentu, który został ukończony przed rokiem 1710 za czasów opata Balthasara Nitsche. W nim, oprócz bogato zdobionych sztukaterią pomieszczeń mieszkalnych dla 50-70 mnichów i nie zachowanej do dzisiaj sali kapituły, znajdował się refektarz letni. Do roku 1733 został on udekorowany freskami na ścianach i sklepieniu przez pochodzącego z Bawarii malarza Felixa Antona Schefflera (1701-1760), m.in. malowidłem „Karmienie pięciu tysięcy” na plafonie środkowym. Ponadto urządzono dwukondygnacyjną bibliotekę. Tutaj również stworzył Bentum ogromny fresk sklepienny „Gloryfikacja wiedzy”, arcydzieło śląskiego malarstwa barokowego.
Przed kompleksem budynków, w kierunku Odry, utworzono założenie ogrodowe. Opat Freiberger zlecił w 1670 roku legnickiemu rzeźbiarzowi Matthiasowi Knothe wykonanie tu kolumny maryjnej, uzupełnionej później przez rzeźby ogrodowe Franza Josepha Mangoldta. Na zachód od założenia w miejscu poprzedniej XIII-wiecznej budowli powstał po 1696 roku na planie krzyża pilastrowy kościół św. Jakuba. Był on do dyspozycji personelu klasztoru jako kościół parafialny. Przejrzyście podzielone wnętrze kościoła zostało wyposażone w wielki ołtarz św. Jakuba z zaginioną dzisiaj środkową częścią tryptyku autorstwa Michaela Willmanna.
|
