HsS_10_2

Wybrane probostwa
Od XIII do XXI wieku
Kazimierz, Cieplice Zdrój, Bardo

Kazimierz (pow. Głubczyce)
Książę opolsko-raciborski Kazimierz I (1179-1230) w roku 1226 potwierdził klasztorowi Lubiąż darowiznę w wysokości 1000 włók ziemi położonej między rzekami Osobłoga i Stradunia. Ten kompleks dóbr ma duże znaczenie dla średniowiecznej historii Górnego Śląska w okresie przejścia położonego na prawo od Odry regionu o cechach słowiańskich do osadnictwa na prawie niemieckim. Po sekularyzacji budynek probostwa przeszedł na własność tajnego radcy finansowego Friedricha Wilhelma Bernharda von Prittwitza (1764-1843). Rodzina Prittwitzów zbudowała nową plebanię dla miejscowego proboszcza i przejęła patronat nad byłym kościołem parafialnym p.w. Wniebowstąpienia NMP. Zatrudnieni przeważnie w rolnictwie mieszkańcy wyspecjalizowali się w hodowli owiec. Po wypędzeniu ludności niemieckiej w 1945 do Kazimierza przybyli polscy osadnicy ze wsi Głęboczek koło Borszczowa we wschodniej Galicji.

Cieplice Zdrój (pow. Jelenia Góra)
W roku 1404 Gotsche II Schoff, dziedzic na Chojniku i Gryfie, ufundował probostwo Cieplice przy znanych od 1281 roku termach leczniczych. Przeniósł on na cystersów z Krzeszowa utrzymanie zdrojowiska oraz patronat nad parafią Cieplice. W roku 1410 donacja została odnowiona i potwierdzone, iż proboszcz winien żyć z sześcioma i więcej konwentuałami w mniszej wspólnocie. W miejscu folwarku Cieplice w 1788 roku powstał nowy pałac hrabiów von Schaffgotsch. W XVIII wieku przeor klasztoru, ojciec Joseph Beschomer, nakazał wyremontować termy proboszczowskie oraz przeprowadzić dosadzenia drzew w lasach. W czasie rozwiązania probostwa w 1810 roku cały inwentarz został sprzedany na aukcji publicznej. Kurort przeszedł na własność państwa i został powiększony o nowo zbudowane reprezentacyjne obiekty.

Bardo (pow. Ząbkowice Śląskie)
Położone przy starym trakcie handlowym i wojskowym z Pragi do Wrocławia Bardo należało aż do sekularyzacji do klasztoru Kamieniec Ząbkowicki. Cystersi przejęli w 1247 roku kaplicę mariacką i podnieśli Bardo do rangi probostwa. Cudowna figura z drewna lipowego, tzw. Tronująca Madonna, uważana jest za najstarsze przedstawienie Matki Boskiej na Śląsku. Dla pielgrzymek maryjnych, po raz pierwszy wzmiankowanych w XV wieku, opat Augustin Neudeck wzniósł w latach 1686-1704 barokowy kościół Nawiedzenia NMP. Pątnicy przybywali z terenów należących do klasztoru kamienieckiego oraz ze Śląska, Moraw i Czech. W roku 1900 straż przy cudownej figurze objęli redemptoryści. Po przejęciu Barda przez Polskę, pielgrzymowanie było kontynuowane, lecz ograniczane przez władze komunistyczne. Dzisiaj Bardo ponownie odgrywa znaczącą rolę w życiu religijnym Śląska.

Cytat:
Pod rządami opata Benedykta II Seidela (1734-1763) „mnichom w Cieplicach szczególnie surowo nakazana zostaje regularna wizyta w prezbiterium – winni oni mniej przestawać z kuracjuszami - w refektarzu panuje absolutna cisza.”
Ambrosius Rose: Klasztor Krzeszów, Stuttgart 1974, str. 113

Ruina byłego probostwa Gościęcin. Fot.: Tomasz Wajda

Dawny widok Cieplic.
Zbiory Haus Schlesien

Byłe probostwo klasztoru krzeszowskiego w Wierzbnie. Fot.: Andrzej Wilk

Bardo. Miedzioryt S. Ringcka, ok. 1790 r.

Probostwo cysterskie Siciny, rysunek Friedricha Bernharda Wernera

Ołtarz kościoła pielgrzymkowego p.w. Nawiedzenia NMP w Bardzie. Fot.: Stefan Gnaczy

Dwór w Brachowie, byłe probostwo klasztoru Lubiąż. Dawna fotografia

dalej