HsS_2_3

Johann Gustav Gottlieb Büsching
(1783-1829)
W służbie Prus i śląskiego dziedzictwa kulturowego

Johann Gustav Gottlieb Büsching urodził się w Berlinie. Po studiach prawniczych w Halle i Erlangen rozpoczął karierę zawodową jako referent rządowy w swoim mieście rodzinnym. Jego prawdziwym zamiłowaniem była jednak germanistyka, szczególnie zbieranie i publikowanie literatury średniowiecznej. Ponadto zajmował się ludoznawstwem i archeologią.
W roku 1809 po raz pierwszy zjeździł Śląsk w poszukiwaniu starych rękopisów. Edykt sekularyzacyjny z 31 października 1810 roku sprzyjał jego idei utworzenia śląskiej biblioteki centralnej i zbiorów dzieł sztuki z zasobów klasztorów i zgromadzeń. 8 listopada 1810 kanclerz Karl August von Hardenberg (1750-1822) zlecił 27-letniemu urzędnikowi inwentaryzację i zachowanie dzieł sztuki, archiwów i bibliotek na Śląsku. Jako współpracownik głównej komisji ds. konfiskaty dóbr kościelnych we Wrocławiu odgrywał Büsching ważną rolę w postępowaniu sekularyzacyjnym. Jego zaangażowanie miało dalekosiężne skutki dla kultury Śląska.
W dniu jego przyjazdu do Wrocławia, 23 listopada 1810 roku, należało w jak najkrótszym czasie opracować i zinwentaryzować 6000 dokumentów, obrazów, dzieł sztuki i innych zabytków z ponad 80 klasztorów, ponieważ majątki i budynki klasztorne miały być sprzedane. Büsching nakazał określić pochodzenie materiałów i przewiózł je do klasztoru augustianów we Wrocławiu.
Ze względu na obfitość materiałów nie zawsze można było zapewnić uporządkowane i pieczołowite obchodzenie się z eksponatami. Z braku czasu, ze względu na skromne środki finansowe oraz ogromne obciążenie pracą, nie sposób było sprostać temu zadaniu. Gorączkowe i nie dające się ogarnąć działania doprowadziły do dużych strat eksponatów.
Duża część zasobów klasztornych stworzyła trzon biblioteki założonego w 1811 roku Śląskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. W roku 1812 Büsching został mianowany archiwariuszem i nadzorcą dzieł sztuki z pensją 600 talarów. Jego powołanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego historii średniowiecznej i historycznych nauk pomocniczych na Uniwersytecie Wrocławskim nastąpiło w roku 1817. Siedem lat później, w 1824 roku, otrzymał katedrę języka i literatury niemieckiej. Archiwum Prowincji, do którego powstania Büsching tak bardzo się przyczynił, stało się w 1822 samodzielną placówką. Starania Büschinga o utworzenie śląskiego zbioru zabytków były cennym wkładem w regionalny krajobraz muzealny.

Cytat:
J.G.B. Büsching w jednym ze swoich codziennych listów do narzeczonej w Berlinie:

9 lutego 1811 roku wieczorem we Wrocławiu

Potem znalazłem list od Uhdena, odpowiedź na trzy moje listy, bardzo uprzejmy, z wieloma pochwałami o moim prowadzeniu spraw. Między innymi mówił: „pracowitość i sumienność, z jaką wypełnia Pan to przynoszące honor a nałożone na Pana zadanie, obiecuje szczęśliwy rezultat Pańskich rzetelnych starań i zapisze się na trwale w pamięci Śląska. Było dla mnie bardzo miłym obowiązkiem, przedstawić Departamentowi ds. Publicznego Nauczania treść Pańskiego obszernego listu i zapewniam Pana z radością, iż Pańska gorliwość i Pańska przemyślana działalność u każdego wywołuje uczucia prawdziwego szacunku.”

Johann Gustav Gottlieb Büsching (1783-1829). W: Marek Hałub: Johan Gustav Gottlieb Büsching 1783-1829. Przyczynek do powstania dziejów cywilizacji na Śląsku, Wrocław 1997

Karl August von Hardenberg. Pomnik w Berlinie na Dönhoffplatz, w: Hermann Müller-Bohn: Pomniki Berlina, 1905

Biblioteka w klasztorze krzeszowskim, ok. 1905 r., Fot.: Archiwum klasztorne Krzeszów

Widok książęcego kościoła klasztornego św. Marii na Piasku. Rycina F. B.Wernera, 1783. Zbiory Haselbach, Kunstforum Ostdeutsche Galerie,
Ratyzbona

Założony w 1811 roku Uniwersytet Wrocławski, grafika ok. 1815 r. Zbiory Haus Schlesien

dalej