HsS_3_2

Lubiąż
1810
po 647 latach zamilkły głosy sławiący Pana

Klasztor Lubiąż został zsekularyzowany 21 listopada 1810 roku. Edykt zarządzał konfiskatę wszystkich dóbr i całego majątku, które od teraz stawały się ostateczną własnością „Jego Wysokości Króla Prus”.

Komisarzem ds. sekularyzacji Lubiąża był tajny radca sprawiedliwości Johann Friedrich Theodor Baumann (1768-1830) jako pełnomocnik prezydenta rejencji legnickiej. W nocy z 20 na 21 listopada 1810 roku Baumann udał się do Lubiąża i przybył tam przed południem następnego dnia. Prałat Gabriel Otto (1794-1810) został poproszony o zwołanie wszystkich mnichów. Zebrali się oni w tzw. pokoju służbowym, jedynym ogrzewanym pomieszczeniu w klasztorze.

Po odczytaniu edyktu o konfiskacie wszystkich dóbr klasztornych w Prusach opat musiał oddać insygnia władzy duchownej – infuły, pastorał, i pieczęć. Pozostawiono mu pektorał (ozdobny krzyż na piersi). Poza opatem Gabrielem obecnych przy tym było 17 zakonników, dwóch kleryków i dwóch nowicjuszy. Dwóch braci ze względów zdrowotnych nie mogło się zjawić osobiście.
Każdy członek zgromadzenia miał być od tej chwili traktowany jak osoba prywatna i przejąć wszystkie prawa i obowiązki, jakim podlegał każdy inny poddany króla. Członkowie konwentu zgodzili się na poddanie się tym rygorom, oczekiwali jednak, iż król w swojej łaskawości i dobroci przyzna im odpowiednią emeryturę, aby mogli żyć bez troski o środki do życia.
Tego samego dnia o kasacie zakonu został powiadomiony Trybunał Zakonny. W jego skład wchodzili: brat opata, a zarazem kanclerz i radca konwiktu Carl Otto, asesor sądowy Johann Koch oraz 6 urzędników. Sądownictwo zostało zachowane, a Trybunał stawał się odtąd urzędem królewskim.
Wszyscy pracownicy administracji klasztornej zostali wezwani do osobistego stawienia się i oznajmiono im, iż nowym właścicielem dóbr oficjalnie został król. Informacja o kasacie zakonu przekazana została również inspektorowi lasów klasztornych Josefowi Nitsche. Inspektor musiał złożyć przysięgę manifestacyjną (praevia legati admontione = przysięga wyjawiająca/manifestacyjna).
Zabrane opactwu ogromne majątki ziemskie obejmujące 59 miejscowości i 32 folwarki zostały niezwłocznie przyznane państwu pruskiemu. Bogate wyposażenie klasztoru – biblioteka, archiwum zakonne, 471 cennych obrazów, naczynia liturgiczne, szaty, srebrna zastawa stołowa, gobeliny i meble – w większości zostały przewiezione do nowych zbiorów państwowych do Wrocławiu, zaś część z nich lekkomyślnie sprzedano poniżej ich wartości.

Cytat: „I tak oto rezyduję w opactwie, co prawda trochę ciasno; mam bowiem tylko cztery duże pokoje i izbę dla służby, ale widok jest zachwycający (…) a potem poszedłem do łóżka, uprzednio poprosiwszy ducha zmarłego prałata, aby mi się nie ukazywał, bowiem w jego pokoju mieszkam, a on zmarł dopiero przed kilkoma tygodniami. (Johann Gustav Gottlieb Büsching: Listy do narzeczonej, czwartek, 9 maja 1811, wieczorem).

Kościół klasztorny w Lubiążu. Dawna widokówka

Fresk Michaela Willmanna w Kaplicy Książęcej, Wygaśnięcie dynastii Piastów Fot.: Romuald M. Sołdek

Biblioteka w klasztorze Lubiąż ok. 1730 r. Z: Richard
Konwiarz (wyd.): Dawny Śląsk. Architektura, sztuka
przestrzenna, rzemiosło artystyczne, Stuttgart, 1913 r., str. 119

Kościół św. Walentego w miasteczku Lubiąż. Dawna widokówka

Malarstwo olejne na tynku w bibliotece klasztornej
autorstwa Ch. P. Bentuma, Fot: Romuald M. Sołdek

dalej