|
Z zachodu na wschód – cystersi na Śląsku
Dzięki działalności opata Bernarda von Clairvaux dokonywała się szybka ekspansja zakonu w okresie średniowiecza. Około roku 1300 cystersi byli obecni we wszystkich ważnych krajach Europy i mieli ok. 700 filii. Głównym ośrodkiem pozostawało macierzyste opactwo Cîteaux z jego najstarszymi opactwami La Ferté, Pontigny, Clairvaux i Morimond.
W XII i XIII wieku męskie klasztory cysterskie bardzo zyskały na znaczeniu dzięki swojej działalności osadniczej na ziemiach położonych na wschód od Łaby. Miały one decydujący wpływ na rozwój tych terenów, w czym wspierali ich miejscowi władcy. Obok krzewienia chrześcijaństwa wśród zamieszkujących te obszary Słowian oraz sterowania falą niemieckiego osadnictwa na wschodzie, dzięki swojej sprawności w gospodarowaniu przyczyniali się zakonnicy do stopniowej zamiany tych terenów w ziemię uprawną orazdo ich rozwoju kulturowego. Zgodnie ze swoją regułą zakonną „ora et labora” cystersi znaleźli tutaj idealne miejsca dla swojej działalności. Panującym zależało również na tym, aby klasztory stały się miejscem nieustannych modlitw oraz pochówku dla nich i ich rodzin. Stąd też wspierali nowe założenia nadaniami ziemi i hojnymi przywilejami, szczególnie w odniesieniu do świadczeń na rzecz władcy.
Cystersi tworzyli wzorcowe gospodarstwa rolne, wyróżniali się w leśnictwie, rozwijali sadownictwo i uprawę wina, hodowlę koni i ryb, czynili użytek ze swojej wiedzę hydro-technicznej, zajmowali się górnictwem, tkactwem oraz innymi dziedzinami rzemiosła i stali się kreatorami kultury okresu rozwiniętego średniowiecza. Mieli oni znaczący udział w rozwoju sztuki i nauki oraz zasłynęli swoimi bibliotekami, skryptoriami i szkołami klasztornymi.
Nadreńskie opactwa Kamp i Altenberg stanowiły ważny, strategiczny punkt wyjścia dla planowej ekspansji zakonu na wschód. Zasiedlone w 1123 roku przez mnichów z opactwa Morimond, było Kamp pierwszym klasztorem cysterskim ówczesnego niemieckiego obszaru językowego. W okresie późnego średniowiecza opactwo to było uważane za jedną z najważniejszych filii całego zakonu cystersów.
Cysterskie zakony męskie na Dolnym Śląsku, Lubiąż, Kamieniec Ząbkowicki, Henryków i Krzeszów, poprzez stacje pośrednie Walkenried/Harc i Pforta/Turyngia, mają bez wyjątku swoje źródło w Kamp. Oba górnośląskie klasztory cystersów, Rudy i Jemielnica, wywodzą się od klasztoru Jędrzejów leżącego w południowo- wschodniej Polsce. Jedyny śląski klasztor cysterek w Trzebnicy pochodzi od opactwa św. Teodora w Bambergu.
|
