|
Barokizacja kościoła klasztornego
„Odnowił on kościół od podstaw, przystroił go cennymi ołtarzami oraz kunsztownie wyrobionymi stallami („stalle anielskie), a nadto wystarał się o różnorodne i o dużej wartości ornaty, książnicę pomnożył (cennymi) wolumenami, a takoż, co oko zaraz postrzega, nowy a wspaniały dom klasztorny po większej części pobudował.”
Kronika Lubiąża o opacie Johannesie IX Reichu
Pierwsza budowa kościoła klasztornego pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Boskiej powstała w 1175 roku, wkrótce po wystawieniu listu fundacyjnego. Wzniesiona na planie łacińskiego krzyża romańska budowla z wypalanej cegły została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach w roku 1208.
Wiek później bazylika została poszerzona o prosto zwieńczony krużganek prezbiterium według bernardyńskiego schematu architektonicznego oraz, o prawie nie wyróżniającą się z lica zabudowy, nawę poprzeczną. Od 1311 roku powstawała po północnej stronie prezbiterium „kaplica książęca”. Ta dla Śląska jedyna w swoim rodzaju budowla na planie listków koniczyny stała się miejscem pochówku księcia Bolesława III. Wreszcie, do ok. roku 1340, romańska nawa podłużna została zastąpiona trzynawową budowlą z okresu rozwiniętego gotyku, która zamykała bazylikę od zachodu bezwieżową fasadą.
Po zniszczeniach spowodowanych przez husytów, po roku 1432 niewiele pozostało z dawnego, gotyckiego wyposażenia kościoła klasztornego. Znajdujące się w prezbiterium płyty nagrobne pochowanych tutaj książąt piastowskich są jedynymi artystycznymi świadectwami tego okresu. Także i późniejsze renesansowe wyposażenie kościoła zostało w znacznym stopniu zniszczone splądrowaniami w czasie wojny trzydziestoletniej. Jednak już niedługo potem opat Arnold Freiberger poprzez wybudowanie w 1656 roku charakterystycznej wieżyczki na dachu nad przecięciem się dwu naw zainicjował barokizację kościoła klasztornego. Pod jego egidą Michael Willmann stworzył, poczynając od 1661 roku, cykl liczący 12 malowideł o wymiarach ok. 3 x 4 m, przedstawiający męczeństwo apostołów.
Opat Johannes IX Reich kontynuował barokową przebudowę poszerzając z dwóch stron nawy boczne kościoła. Zlecił on także Matthiasowi Steinlowi, nadwornemu rzeźbiarzowi z Wiednia, wykonanie jedynych w swoim rodzaju „stall anielskich”, które do roku 1691 zostały ustawione we wschodnich przęsłach nawy środkowej. To zaliczane do najlepszych śląskich rzeźb barokowych dzieło, zostało bogato ozdobione liśćmi akantu, 50 rzeźbionymi w drewnie puttami oraz10 muzykującymi aniołami, które wznoszą się nad gzymsem.
Na koniec, poczynając od roku 1691, opaci Dominicus Krausenberger i Ludwig Bauch nakazali przebudować krużganek w prezbiterium i urządzić tam dwie nakryte kopułami kaplice. Do tego doszły jeszcze liczne ołtarze, wśród nich zaprojektowany prawdopodobnie przez Willmanna i obsadzony po części nadnaturalnej wielkości rzeźbami Steinla ołtarz główny.
W 1710 roku do nawy poprzecznej dobudowano kaplicę loretańską, której korpus z okresu rozwiniętego baroku zamyka na zewnątrz bogato rozczłonkowana fasada z olbrzymimi kolumnami, niszami z rzeźbami oraz reliefami przedstawiającymi sceny z życia Matki Boskiej.
|
